Pochodzenie i Znaczenie Nazwiska Kołłątaj – badanie prowadzące do możliwych pierwszych notowań źródeł nazwiska w 1399 roku
Nazwisko KOŁŁĄTAJ – np. Hugo Kołłątaj (1750-1812)
Nazwisko Kołłątaj v. Kołątaj – w większości encyklopedycznych źródeł podaje się, że po raz pierwszy odnotowane są w 1798 roku, ale badanie każdego nazwiska z etymologicznymi źródłami pozwala uzupełnić wywód nazwiska o wcześniejsze pochodzenie – a to jako jego narodową kulturową wartość i dziedzictwo etniczne. Etymologia nazwiska pozwala też na uzupełnienie badań nad historią danej rodziny i określenia w jaki sposób na formę językową i źródła leksykalne wpływała ewolucja społeczeństwa, rozwój państwa, zwyczaje i tradycja rodzinna oraz kształtujący się system wartości i wzorce obyczajowe.
Nazwiska Kołłątaj v Kołątaj wywodzą się od średniowiecza i nazwisk (określanych w pochodzeniu jako zawołań, przywołań, nazwań, oznaczeń) Kołat, Kołata, a te odnotowane po raz pierwszy w 1399, 1432 oraz w 1481 roku, pochodzące od staropolskiego języka i czasowników ‘kołotać gw. kołątać ‘stukać, pukać’ (prof. K. Rymut – “Nazwiska Polaków Słownik Historyczno-Etymologiczny”), od ‘stukać, pukać, uderzać’ (prof. Z. Kaleta – “Historia Nazwisk Polskich Na Tle Społecznym i Obyczajowym (XII-XV Wiek)” – to na podstawie Słownika staropolskich nazw osobowych pod red. W. Taszyckiego, oraz innych prac m. in. (podaję tylko nazwiska) S. Rosponda, S. Rzeczka, J. Mączyńskiego, M. Kamińskiej, H. Borka i U. Szumskiej, innych prac Z. Kowalik-Kalety, S. Gali, E. Klisiewicza, J. Bubaka, T. Skuliny, A. Cieślikowej, E. Wolnicz-Pawłowskiej i W. Szulowskiej, innych opracowań Z. Kalety, oraz innych opracowań K. Rymuta.
Kołat – zgodnie z tymi źródłami – w gałęzi nazwisk występuje nazwisko Kołątaj oraz Kołłątaj – nazwiska te można traktować jako równoznaczne, choć mogą pochodzić od różnych rodzin. Według doświadczenia i wiedzy genealogów badających rodzinne metrykalia każde nazwisko nawet w jednej rodzinie mogło być zapisywane w różnych odmianach – stąd prócz Kołłątaj, Kołątaj mogło przybierać formę Kołataj, Kolata, Kołątay, itp.
Najstarsze archiwalne notowania dotyczącego nazwiska Kołat – zapis dokładny ze źródła: Discret(um) Paulum Colat 1492 ACL II 728. – a więc ACL – Acta officii consistorialis Leopoliensis antiquissima – Najstarsze akta konsystorza lwowskiego. I-II. Wyd. W. Rolny: II – 1490-1498. Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Zabytki Dziejowe III. Lwów 1930, ss. 706.
Najstarsze archiwalne notowania dotyczącego nazwiska Kołata – zapis dokładny ze źródła: Nobili Nicolao Colatha, molendinatori de Grod<ek> 1481 AGZ XV 1589. – a więc AGZ – Zapiski sądów lwowskich 1457 – 1500. Lwów 1891, ss. XIII + 720.
Kołata – zgodnie z tymi opracowaniami – notowane jest również w roku 1399 – w badaniu źródła tego zapisu.
—
Połączenie etymologii nazwiska z genealogią i historią rodziny wymaga szerszego opracowania w postaci genealogicznego wywodu.
—
Idea, którą cierpliwie propaguje Portal Narodowa GA.PA (choć jeszcze z miernym skutkiem):
WEDŁUG NAUKI I NAJWYBITNIEJSZYCH POLSKICH ETYMOLOGÓW KAŻDE NAZWISKO NIESIE ZE SOBĄ KULTUROWĄ WARTOŚĆ I DZIEDZICTWO ETNICZNE – każdy winien sięgać do opracowywanych od wieków etymologicznych źródeł i zebrać dla historii rodziny wartości pochodzenia oraz znaczenia swojego nazwiska, które przodkowie, z wielkim życiowym trudem przenosili z pokolenia na pokolenie (choć czasami zmieniane przez rozliczne przyczyny). To są wartości podstawowe w życiu każdej rodziny i każdego narodu.
—
Autor: Portal Narodowa GA.PA Tadeusz Wysocki
Źródło fotografii: Polska Wikipedia
0
0
